Pages

рдмुрдзрд╡ाрд░, рд╕िрддंрдмрд░ 20

рднाрд╖ा рдХा рдмрджрд▓рддा рд╕्рд╡рд░ूрдк

जगदीश बाली
9418009808
किसी के बात-चीत के अंदाज़ से काफ़ी हद तक उसके व्यक्तित्व का अंदाज़ा लगाया जा सकता है क्योंकि हर एक का अंदाज़-ए-बयाँ अपना अपना होता है। परन्तु धीरे-धीरे हमारी आम बात-चीत में फ़ूहड़ता और भद्दापन आम हो गया है|
कुछ रोज़ पहले एक शाम रोज़ाना की तरह टहल रहा था। टहलते टहलते एक छोटॆ से मैदान के पास से गुज़रना हुआ। वहां कुछ बच्चे खेल रहे थे। तभी मैने देखा एक छोटा सा बच्चा अपनी बहन के साथ झगड़ रहा है। बच्चे की उम्र कोई छः साल और उसकी बहन की उम्र तकरीबन आठ साल प्रतीत हो रही थी। झगड़ते झगड़ते अचानक बच्चे ने अपनी बहन को धक्का दिया और बोला - 'साली मा... लौ... ।' बच्ची तो गिरते-गिरते बची और मम्मी, मम्मी चिल्लाने लगी, पर मैं उस नन्हें से बालक के मुंह से इन शब्दों को सुन कर हक्का बक्का रह गया। मैंने बच्चे को डांटते हुए कहा - 'गंदी बात करता है। ऐसा भी कोई बोलता है क्या?' बच्चा वहां से भागता हुआ बोला - 'जब पापा मम्मी से लड़ते हैं, वो भी तो मम्मी को ऐसा ही बोलते हैं।' ज़ाहिर है बच्चे ने ये भाषा अपने घर में ही सीखी होगी। इसमें बच्चे का दोष नहीं क्योकिं उसे तो ये मालूम भी नहीं होगा कि जो उसने कहा उसके मायने क्या क्या थे। जन्म लेते ही कोई बच्चा बोलना थोड़ी शुरू कर देता है।
दरअसल हमारी रोज़ाना की भाषा में फूहड़पन और अभद्रता आ गयी है। अकसर बच्चे बड़ों के द्वारा इस्तेमाल की गयी भाषा को बड़ी जल्दी अपना लेते हैं। पैंट-कोट-टाई पहने हुए दो जेंटलमैन यार जब मिलते हैं, तो उनके सम्बोधन मैं भी भाषा का बिगड़ा हुआ मिज़ाज़ झलकता है। एक कहता है - ’और भई मा ... ।’ दूसरा जवाब यूँ ज़वाब देता है - ठीक हूँ भई पैं ... ।' आत्मीयता मेँ वे भूल जाते हैं की उनके आस-पास भी दुनिया बसती है। अगर निकट कोई बच्चा हो तो बात दूर तलक पहुंच जाती है। उसे लगता है कि है शायद अपनेपन में ऐसा ही कहना चाहिए। हिंदी फ़िल्मों के संवादों व गानों में तो अब इस तरह की अलंकृत भाषा का इस्तेमाल आम होता जा रहा है।
वैसे बात-चीत के बिगड़े हुए बोलों से आप  विद्यालयों मेँ भी रू-ब-रू हो सकते हैं। मज़े की बात ये है कि छात्र ताबड़तोड़ इन एक्सपलेटिवज़ का इस्तेमाल करते हैं और उन्हें अहसास तक नहीं होता कि वे क्या बोल रहे हैं। कई बार तो गुरु लोग भी इनका इस्तेमाल करने में मज़बूर दिखते हैं। वे बेचारे भी क्या करें - ज़ुबान पर जो चढ़ गई है ये निगोड़ी ज़बान। किसी आम शौचालय की दीवारों पर जो कुछ लिखा मिलता है, वो लिखने वालों के अंदर छुपे मैल को दर्शाती है। कुछ महाशय अपने अंदर छुपी हुई इस शैतानी को शेर लिख कर भी दर्शाते हैं। कहते हैं कई बार तो ये महाशय मौका पा कर महिलाओं के शौचालयों में घुस कर भी अपनी सृजनात्मकता का उदाहरण प्रस्तुत करते हैं। ये देख कर छोटे बच्चे भी ऐसी भाषा सीख जाते हैं और छोटे मियाँ कई बार दो कदम आगे निकल जाते हैं - बड़े मियाँ तो बड़े मियाँ, छोटे सुभान अल्लाह। 
बच्चे छोटे ज़रूर होते हैं, पर उनके कान लंबे होते हैं अर्थात बच्चे इस बात के प्रति सचेत होते हैं कि माँ-बाप के बीच क्या बातें चल रही हैं। अगर माता-पिता अपने बच्चे को किताबों को सही क्रम में अल्मारी में रखने के लिए कहता है, तो वह इस बात को नज़र अंदाज़ कर सकता है, मगर माता-पिता के बीच होने वाले संवाद के प्रति वे बड़े सचेत होते हैं। दोनों के बीच चल रहे वाद-विवाद, आक्रामक बहस व कहा-सुनी को वे बड़े ग़ौर से सुनते हैं। अगर दोनों के बीच यह अकसर होता रहे, तो बच्चे की वाक्शैली पर इसका प्रभाव अवश्य नज़र आता है।
जिस भाषा में बड़े बात करते हैं, जिस लहज़े और अंदाज़ में बड़े बोलते हैं, वही भाषा और अंदाज़ बच्चों का भी हो जाता है। बच्चे को किसी भी भाषा वाले माहौल में डाल दिया जाए, वह उस भाषा को बिना किसी औपचारिक पढ़ाई के ही सीख जाता है। वे अकसर वही भाषा बोलते हैं, जो वे बड़ों को कहते हुए सुनते हैं। यदि वे बड़ों को गाली-ग़लोज़ करते हुए सुनते हैं, तो वे भी गाली देना सीख जाते हैं; यदि बड़े गुस्से में चिल्लाते हैं, वे भी चिल्ला कर बोलना सीख जाते हैं। उन्हें कई शब्दों के मायने भी पता नहीं होते, परन्तु वे उनका प्रयोग कर लेते हैं। वे ऐसे-ऐसे शब्दों का प्रयोग कर लेते हैं, जिन्हें सुन कर घर के बड़े सन्न रह जाते हैं। कई बार तो वे टॉयलैट में लिखी अश्लील भाषा के बारे में भी पूछ लेते हैं। दरअसल बड़ों के द्वारा प्रयोग की गई आक्रामक, गंदी व अश्लील भाषा जुकाम की तरह फ़ैलती है - बड़े से बच्चे को, बच्चे से बच्चे को और फिर सारे बच्चों को। 
भाषा का ज्ञान न होना अलग बात है, परन्तु फूहड़ और अभद्र भाषा का नियमित तौर पर इस्तेमाल समाज में बढ़ रहे छिछोरेपन व विकृत  मानसिकता को दर्शाता है। मैं हिंदी दीवस पर अपनी भाषा की पैरवी करने वाले भाषा के पंडियों से ये नहीं पूछूंगा कि हिंदी की पैरवी करने वाले कितनों को मालूम है कि कवर्ग के बाद टवर्ग आता है या चवर्ग। मुझे इससे भी कोई गिला नहीं कि हिंदी की पैरवी करते-करते कितने ’गांधी’ को ’घांदी’ और ’गधा’ को ’घदा’ बोलते हैं, ’नाले’ को ’नाड़ा’ बोलते हैं। मैं इतनी इल्तज़ा ज़रूर करूंगा कि भाषा के बिगड़ते मिज़ाज़ पर भी कुछ चर्चा कर लें, तो शायद आने वाले समय में कम से कम आम बोल-चाल में फ़ूहड़पन कुछ तो कम होगा। लेखक जेम्ज़ रोज़ोफ का कहना है - 'भाषा की फूहड़ता बढ़िया मदिरा की तरह होता है, जिसका इस्तेमाल एक ख़ास समूह मेँ ख़ास समय पर ही किया जा सकता है।‘

рдЧुрд░ुрд╡ाрд░, рд╕िрддंрдмрд░ 22

рдХрдиिрдХा рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓ рдиाрд╕ा рдХे рд▓िрдП рдЪрдпрдиिрдд

рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╢िрдорд▓ा рдЬिрд▓ा рдХे рдХुрдоाрд░рд╕ैрди рдкंрдЪाрдпрдд рдХी рдХрдиिрдХा рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓ рдиाрд╕ा рдХे рд▓िрдП рдЪрдпрдиिрдд рд╣ुрдИ рд╣ै। рд╡рд╣ рдиाрд╕ा рдЬा рдХрд░ рд╣िрдордЪाрд▓ рдХा рдиाрдо рд░ौрд╢рди рдХрд░ेрдЧी। рдкिрдЫрд▓े рджिрдиों рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд╕्рдкेрд╕ рдбрд╡ेрд▓рдк्рдоेंрдЯ рдиेрдХ्рд╕рд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдпोрдЬिрдд рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдоें рдХрдиिрдХा рдХा рдЪрдпрди рджेрд╢ рдХे 18 рдк्рд░рддिрднाрдЧिрдпों рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдЖ рдЬो рдЕрдм рдЕрдоेрд░िрдХा рдЬाрдХрд░ рдиाрд╕ा рдоें рдЕрдкрдиी рдк्рд░рд╕्рддुрддि рджेंрдЧे। рд╕्рдкेрд╕ рдбрд╡ेрд▓рдк्рдоेंрдЯ рдиेрдХ्рд╕рд╕ рдоें рдХрдиिрдХा рдиे рдиाрд╕ा рд░ोрд╡рд░ рдк्рд░ैрдХ्рдЯिрдХрд▓ рдЯ्рд░ैрдиिंрдЧ рдХैंрдк рджिрд▓्рд▓ी рдПрдирд╕ीрдЖрд░ рдоें рджрд╕ рджिрдиों рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा। рдЬिрд╕рдоें рдЙрди्рд╣ोрдиे рдоूрдирдмрдЧрдЧी (рд░ोрд╡рд░ рдбिрдЬाрдЗрди) рдХो рдмрдиाрдиा рд╕ीрдЦा। рдиाрд╕ा рдХे рдиिрдпрдо рд╡ рд╡िрдирдпрдоों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЪंрдж्рд░рдоा рдХी рд╕рддрд╣ рдкрд░ рдЪрд▓рдиे рдХे рдмाрд░े рдоें рдмрддाрдпा рдЧрдпा ! рдХрдиिрдХा рдЕрдЧрд▓े рд╡рд░्рд╖ рдЕрдк्рд░ैрд▓ 2017 рдоें рдЯीрдо рдЗंрдбिрдпा рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ंрдЯрд╕рд╡िрд▓्рд▓े рдЕрд▓рдмाрдоा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рдЬाрдПंрдЧी। рдХुрдоाрд░рд╕ैрди рдХे рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпी рд╡िрдиोрдж рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓ рдХी рдмेрдЯी рдХрдиिрдХा рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓ рдиे рдпрд╣ рдЙрдкрд▓рдм्рдзी рд╣ाрд╕िрд▓ рдХрд░ рдХुрдоाрд░рд╕ैрди рдХे рд╕ाрде рдкूрд░े рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рдиाрдо рд░ोрд╢рди рдХिрдпा рд╣ै। рдЕрдкрдиी рд╕рдлाрд▓рддा рдХा рд╢्рд░ेрдп рдХрдиिрдХा рдиे рдЕрдкрдиे рдоाрддा рдкिрддा рдХे рд╕ाрде рд╢िрдХ्рд╖рдХों рдХो рджिрдпा рд╣ै। рдХрдиिрдХा рдиे рджрд╕рд╡ीं рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЬрд╣ां рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рд╡िрдж्рдпा рдоंрджिрд░рдХुрдоाрд░рд╕ैрди рд╕े рдЙрддीрд░्рдг рдХी рд╡рд╣ीं рдХोрдЯेрд╢्рд╡рд░ рдкрдм्рд▓िрдХ рд╕्рдХूрд▓ рдХुрдоाрд░рд╕ैрди рд╕े рдЬрдоा рджो рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдкंрдЬाрдм рдоें рдПрд░ोрдиोрдЯिрдХ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ рдкाрд╕ рдХी।
newsviewspost.com рдоें рдиीрд░рдЬ рд╕ोрдиी

рдЧुрд░ुрд╡ाрд░, рджिрд╕ंрдмрд░ 24

рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рд╢рд▓ौрдЯा рд╡िрдХाрд╕рдЦрдг्рдб рдиाрд░рдХрдг्рдбा рдЕंрдЬु рдоंрдЧрд▓

рдЪुрдиाрд╡ рдХी рдЗрд╕ рдкाрд╡рди рдмेрд▓ा рдкрд░ рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рд╢рд▓ौрдЯा рдХी рдк्рд░рдмुрдж्рдз рдЬрдирддा рдХो рдоेрд░ा рд╕рд╣рд░्рд╖ рд╡ рд╕ाрджрд░ рдк्рд░рдгाрдо!
рдоेрд░ा рд╕рднी рд╡рд░्рдЧ рдХे рд▓ोрдЧों рдЬिрд╕рдоे рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдпुрд╡ा рд╡рд░्рдЧ рдорд╣िрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рд╡ рдоेрд░े рдкंрдЪाрдпрдд рдХी рдЕрдоूрд▓्рдп рдзрд░ोрд╣рд░ рд╕рдо्рдоाрдирдиीрдп рддрдеा рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдмुрдЬुрд░्рдЧ рд╡рд░्рдЧ рддрдеा рдпрд╣ां рдХी рдк्рд░рдмुрдж्рдз рдЬрдирддा рд╕े рдЖрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै рдХि рдоुрдЭे рдЕрдкрдиा рдХीрдорддी рд╡ोрдЯ рджेрдХрд░ рдПрдХ рдмाрд░ рдЗрд╕ рдкंрдЪाрдпрдд рдХी рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиे рдХा рдоौрдХा рдк्рд░рджाрди рдХрд░ें рдЬी!
рдоै рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдоे рдмрддौрд░ рдк्рд░рдзाрди рдирд╣ीं рдЖрдкрдХी рд╕ेрд╡िрдХा рдХे рд░ूрдк рдоे рдЖрдкрдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХो рд╕ुрд▓рдЭाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣рдоेрд╢ा рддрдд्рдкрд░ рд░рд╣ूрдЧीं рд╕ाрде рд╣ी рдЗрд╕ рд╡ाрдпрджे рдХे рд╕ाрде рдХी рдЕрдкрдиा рднрд░рдкूрд░ рд╕рдордп рдкंрдЪाрдпрдд рдХे рд╣िрдд рдоे рд▓рдЧाрдКंрдЧी!
рдЕрдкрдиी рдкंрдЪाрдпрдд рдХो рд╣ाрдИрдЯेрдХ рдХрд░рдиा рддाрдХि рдЖрдк рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ рдпा рднाрд░рдд рдХे рдХिрд╕ी рднी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ो рдЖрдкрдХो рдЕрдкрдиी рдкंрдЪाрдпрдд рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рддुрд░ंрдд рд╡ рддрдд्рдХाрд▓ рдоिрд▓рддी рд░рд╣े рддрдеा рд╕ाрде рд╣ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдирдХрд▓ рд╡ рд░ाрд╢рдирдХाрд░्рдб рдЬैрд╕े рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╡рд╣ीं рдкрд░ рд▓ोрдХрдоिрдд्рд░ рдХेрдж्рд░ рд╡ рд╕ुрдЧрдо рдХेрдж्рд░ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рд╕рдХे!!
рдоेрд░ा рдк्рд░рдпाрд╕ рдоेрд░ी рдкंрдЪाрдпрдд рдХो рджोрд╣рд░ी рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рджेрдиे рдкрд░ рд╣ोрдЧा рдЬिрд╕рдоे рдПрдХ рддрд░рдл рд▓ोрдЧों рдХी рдЙрдирди्рддि рд╡ рддрд░рдХ्рдХी рдХे рдоाрд░्рдЧ рдХो рдк्рд░рдмрд▓ рдмрдиाрдиा рддрдеा рджूрд╕рд░ी рддрд░рдл рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдХे рд╕ाрде рд╕ाрдордЬрд╕्рдп рдХी рд╕्рдеिрддि рдмрдиाрдХрд░ рдкंрдЪाрдпрдд рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдЧрддि рдХो рдмрдвा़рд╡ा рджेрдиा!
рди рд░рд╣े рдХोрдИ рдЙрдкेрд│िрдд ,рди рд░рд╣े рдХोрдИ рднी рд╣ीрди,рд╡िрдХाрд╕ рд╕рдмрдХा рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ो рдЪाрд╣े рджुрдЦी рд╣ो рдпा рджीрди!рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоे рдоेрд░ा рдПрдЬैंрдбा рдкंрдЪाрдпрдд рдХे рд╡िрдХाрд╕ рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рд╣ोрдЧा рдЬिрд╕рдХे рддрд╣рдд рдЧांрд╡ों рдоे рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдХрд▓ рдХो рд╕ाрдл рд╕ुрдерд░ा рдмрдиाрдиे рдкрд░ рд╣ोрдЧा!рддрдеा рдЧंрд╡ो рдХे рд░ाрд╕्рддों рдХो рдкрдХ्рдХा рдХрд░рдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЧाрд╡ों рдХी рдЧрд▓िрдпों рдХो рдкрдХ्рдХा рдХрд░рдиा !рдордирд░ेрдЧा рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдЬाрдирдХाрд░ी рдоुрд╣ैрдпा рдХрд░рд╡ाрдХрд░ рд│ेрдд्рд░ рдХी рдк्рд░рдЧрддि рдкрд░ рдмрд▓ рджेрдиा рддрдеा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡ाрд░्рдб рдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУ рдХो рд╡рд╣ीं рдЬाрдХрд░ рд╕ुрдиा рдЬाрдП рддрдеा рд▓ोрдЧों рдХो рд╕рдордп рдХे рдмрдЪाрд╡ рдХे рд╕ाрде рдШрд░рдж्рд╡ाрд░ рдкрд░ рдкंрдЪाрдпрдд рдоुрд╣ैрдпा рдХрд░рд╡ाрдИ рдЬाрдП!
рд╕рдб़рдХों рдХे рд╡िрдиिрд░्рдоाрдг рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдЕрд╡рдЧрдд рдХрд░рд╡ाрдХрд░ рдХाрд░्рдп рдХो рд╢ीрдШ्рд░ рд╣ी рдиिрдкрдЯाрдпा рдЬाрдП!рдЗрд╕ी рдЙрдо्рдоीрдж рдХे рд╕ाрде рдЖрдкрдХी рдЖрднाрд░ी рд░рд╣ूंрдЧी!
рдЖрдкрдХी рд╕ेрд╡िрдХा рдЕंрдЬु рдоंрдЧрд▓ 
рдЧ्рд░ाрдо рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рд╢рд▓ौрдЯा
рд╡िрдХाрд╕рдЦрдг्рдб рдиाрд░рдХрдг्рдбा!

рдмुрдзрд╡ाрд░, рджिрд╕ंрдмрд░ 23

рдмреЬाрдЧाँрд╡ рдкंрдЪाрдпрдд рдЙрдк рдк्рд░рдзाрди рдкрдж рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬेрд╢ рдирд▓рд╡ा

рдмреЬाрдЧाँрд╡ рдкंрдЪाрдпрдд рд╕े рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рд╕े рдЙрдк рдк्рд░рдзाрди рдкрдж рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХे рдЕрдкрдиे рдЬाрдиे рдкрд╣рдЪाрдиे рд░ाрдЬेрд╢ рдирд▓рд╡ा рдХो рд╕िрд▓ाрдИ рдорд╢ीрди рдиिрд╢ाрди рдХे рдКрдкрд░ рдоोрд╣рд░ рд▓рдЧा рдХрд░ рд╡िрдЬрдпी рдмрдиाрдпे।

рдк्рд░рдзाрди рдк्рд░рдд्‍рдпाрд╢ी рдмрдб़ाрдЧांрд╡ рд╕ुрд░ेрди्‍рдж्рд░ рдЧुрдк्‍рддा

VOTE AND SUPPORT  ELECT 

BDC рдк्рд░рдд्‍рдпाрд╢ी рдкрд░ाрд▓ी рдЬрд░ोрд▓ рд╣рд░ीрд╢ рдиिрд░ाрд▓ा


рдЕрдкीрд▓ рдк्рд░рдд्‍рдпाрд╢ी рдк्рд░рдзाрди рдкрдж рдорд▓ैрдг्‍рдбी рджुрдиी рдЪрди्‍рдж ( рд╡िрдХ्‍рдХी)

рдЬрдп рдоां рджेрд░рдаू рдЬрдп рдХाрд▓ेрд╢्‍рд╡рд░ рдорд╣ाрджेрд╡ рдХे рдЪрд░рдгों рдХी рдоैं рд╣ूं рдзूрд▓
рд╡िрдирдо्рд░ рдиिрд╡ेрджрди рд╣ै рдЖрдкрд╕े рд╡ोрдЯ рджेрдиा рди рдЬाрдиा рднूрд▓
                рдЕрдкीрд▓
                       рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рдорд▓ैрдг्‍рдбी рдХे рдЖрджрд░рдгीрдп рдФрд░ рдк्рд░рдмुрдж्рдз рдорддрджाрддा
рдмрд╣рдиों рднाрдИрдпों рдФрд░ рдоाрддाрдУं। рдоैं рдЗрд╕ рдкंрдЪाрдпрдд рд╕े рдк्рд░рдзाрди рдкрдж рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдд्‍рдпाрд╢ी рд╣ूं। рдЗрд╕ рдЕрдкीрд▓ рдХे рдоाрдз्‍рдпрдо рд╕े рдоैं рдЖрдкрд╕े рд╡ाрджा рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ूं рдХि рдоैं рдкंрдЪाрдпрдд рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рд╣рдоैрд╢ा рддрдд्‍рдкрд░ рд░рд╣ूंрдЧा рдФрд░ рдЬो рднी рдХाрд░्рдп рдоेрд░े рд╕ंрдЬ्рдЮाрди рдоें рд▓ाрдпा рдЬाрдРрдЧा рдЙрд╕े рдоैं рдкूрд░ी рдиिрд╖्‍рдаा рд╕े рдкूрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ूंрдЧा।
рдЖрдкрдХो рд╡िрд╢्‍рд╡ाрд╕ рджिрд▓ाрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ूं рдХि рдХ्рд╖्‍ेाрдд्рд░ рдХे рд▓рдо्рдмिрдд рдкрдб़े рдХाрд░्рдпों рдХो рдкंрдЪाрдпрдд рдХे рдоाрдз्‍рдпрдо рд╕े рдкूрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЬाрдРрдЧा। рдкंрдЪाрдпрдд рдХा рд╕рдо्‍рдкूрд░्рдг рд╡िрдХाрд╕ рдХिрд╕ी рднी рдкूрд░्рд╡ाрдЧ्рд░рд╣ рд╕े рдЙрдкрд░ рдЙрда рдХрд░ рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХा рдЖрдкрдХो рдоैं рд╡िрд╢्‍рд╡ाрд╕ рджिрд▓ाрддा рд╣ूं ।
рдоेрд░ी рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рд░рд╣ेрдЧी
рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рдорд▓ैрдг्‍рдбी рдХे рддрд╣рдд рд╡ाрд░्рдбो рдХे рднीрддрд░ рдмрдиी рд╡िрднिрди्‍рди рд╕рдб़рдХों рдХे рдоुрд░рдо्‍рдордд рдХा рдХाрд░्рдп рдкूрд░्рдг рдХрд░рд╡ाрдиा, рдорд▓ैрдг्‍рдбी рдкंрдЪाрдпрдд рдХे рддрд╣рдд рдордирд░ेрдЧा рдХो рджुрдмाрд░ा рд╢ुрд░ू рдХрд░рд╡ाрдиा, рдЧांрд╡ рдХे рднीрддрд░ рд░ाрд╕्‍рддों рдХी рд╡्‍рдпрд╡рд╕्‍рдеा рдХो рд╕ुрдЪाрд░ू рдХрд░рдиा, рдк्рд░рдХाрд╢ рд╡्‍рдпрд╡рд╕्‍рдеा рдХрд░рдиा, рдмрд╕ рд╡्‍рдпрд╡рд╕्‍рдеा рдХा рдиि‍рдпрдоिрдд рдХрд░рд╡ाрдиा ।
рдоैं рдпुрд╡ा рд╣ूं рдХाрдо рдХрд░рдиे рдХा рдЬрдЬ्‍рдмा рд╣ै рддрдеा рдЖрдкрдХे рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рд╕े рдоैं рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╕рдо्‍рднрд╡ рдХрд░ рдкाрдКंрдЧा।
рдоेрд░ा рдЪुрдиाрд╡ рдЪिрди्‍рд╣ рдЯेрдмрд▓ рдлेрди рд╣ै ।  рдХृрдкрдпा рдЕрдкрдиा рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдХे рдоुрдЭे рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рдХे рдк्рд░рдзाрди рдкрдж рдХे рд▓िрдП рд╕рдлрд▓ рдмрдиाрдпें। рд╕рджैрд╡ рдЖрдкрдХा рдЖрднाрд░ी рд░рд╣ूंрдЧा।
рдиिрд╡ेрджрдХ
рджुрдиी рдЪрди्‍рдж ( рд╡िрдХ्‍рдХी)

рдк्рд░рдд्‍рдпाрд╢ी рдк्рд░рдзाрди рдкрдж 

рдЕрдкीрд▓ рдЬिрд▓ा рдкрд░िрд╖рдж рдк्рд░рдд्‍рдпाрд╢ी -- рдХृрд╖्‍рдгा рдХौрд╢рд▓

рдЕрдкीрд▓
рд╡िрдХाрд╕ рдЦрдг्‍рдб рдиाрд░рдХрдг्‍рдбा, рдЬिрд▓ा рдкрд░िрд╖рдж рд╡ाрд░्рдб рдХुрдоाрд░рд╕ैрди рдХी рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рдХुрдоाрд░рд╕ैрди, рдбीрд╡, рдЬाрд░, рдорд▓ैрдг्‍рдбी, рдХрд░ेрд╡рдеी, рд╢рд▓ौрдЯा, рднрд░ैрдб़ी, рдмрдб़ाрдЧांрд╡, рдмрдиाрд╣рд░, рд╢िрд╡ाрди, рдЬрди्‍рдЬैрд▓ी, рдоोрдЧрдб़ा, рдХांрдЧрд▓ рдФрд░ рдХोрдЯीрдШाрдЯ рд╕े рдЬिрд▓ा рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд▓िрдП
рдЙрдо्‍рдоीрджрд╡ाрд░ рд╣ूं । рдоैं рд╕рднी рдмुрдЬुрд░्рдЧो, рдиौрдЬрд╡ाрдиों, рдоाрддाрдУं рдмрд╣рдиेां рдФрд░ рднाрдИрдпों рд╕े рдиिрд╡ेрджрди рдХрд░рддी рд╣ूं рдХि рдоुрдЭे рдЕрдкрдиा рдмрд╣ुрдоूрд▓्‍рдп рд╡ोрдЯ рджेрдХрд░ рд╕рдлрд▓ рдмрдиाрдпें।
рдоैं рдкрд╣рд▓े рднी рдЕрдкрдиी  рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рд╢िрд╡ाрди рдоें рджो рдмाрд░ рдк्рд░рдзाрди рдкрдж рдкрд░ рд╕ेрд╡ा рдХрд░ рдЪुрдХी рд╣ूं рдФрд░ рдоुрдЭे рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдк्рд░ाрдк्‍рдд рд╣ै। рдоैं рдЖрдкрдХो рд╡िрд╢्‍рд╡ाрд╕ рджिрд▓ाрддी рд╣ूं рдХि рдоैं рдиिрд╖्‍рдкрдХ्рд╖ рднाрд╡ рд╕े рд╕рднी рдкंрдЪाрдпрддों рдХा рдЪрд╣ुрдоुрдЦी рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्‍рди рдХрд░ूंрдЧी। рдпрджि рдоुрдЭे рдЖрдкрдХा рдкूрд░्рдг рд╕рдорд░्рдерди рдк्рд░ाрдк्‍рдд рд╣ुрдЖ рдФрд░ рдоैं рд╡िрдЬрдпी рд░рд╣ी рддो рдоैं рдиिрдо्‍рдирд▓िрдЦिрдд рдоुрдж्рдзों рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдз्‍рдпाрди рджूंрдЧी -
 1. рддैрд╣рд╕ीрд▓ рдХुрдоाрд░рд╕ैрди рдХो рдЙрдк рдордг्‍рдбрд▓ рдмрдиाрдиा рддाрдХि рдпрд╣ां рдкрд░ рдПрд╕ рдбी рдПрдо рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि       рд╣ो рд╕рдХे рдФрд░ рд▓ोрдЧों рдХो рдЫोрдЯे рдЫोрдЯे рдХाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рд░ाрдордкुрд░ рди рдЬाрдиा рдкрдб़े। 
  2. рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рдмрдб़ा्рдЧांрд╡ рдоें рдЙрдк рддैрд╣рд╕ीрд▓ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдкुрд░рдЬोрд░ рдоांрдЧ рдХी рдЬाрдРрдЧी рдЬिрд╕рдХे рдмрдирдиे рд╕े рдХोрдЯीрдШाрдЯ ,            рдХांрдЧрд▓, рдЬрди्‍рдЬैрд▓ी, рдоोрдЧрдб़ा, рдмрдиाрд╣рд░, рд╢िрд╡ाрди, рдмрдб़ाрдЧांрд╡ рдФрд░ рднрд░ेрдб़ी рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рд▓ाрдн рдоिрд▓ рд╕рдХे। 
  3. рд╕्‍рд╡ाрд╕्‍рде्‍рдп рдХेрди्‍рдж्рд░ рд╢िрд╡ाрди, рдмрдиाрд╣рд░ рдФрд░ рднрд░ेрдб़ी рдХा рджрд░्рдЬा рдмрдв़ाрдХрд░ рдкी рдПрдЪ рд╕ी рдХрд░рд╡ाрдиा рддाрдХि рдЖрдо рд▓ोрдЧों рдХो рд╕рдордп          рдкрд░ рд╕्‍рд╡ाрд╕्‍рде्‍рдп рд╕ुрд╡िрдзा рдк्рд░ाрдк्‍рдд рд╣ो рд╕рдХे।
 4. рд╕рднी рдк्ंрдЪाрдпрддों рдоें рдЬрд╣ां рдЬрд╣ां рдкाрдиी, рдмिрдЬрд▓ी рдФрд░ рд╕рдб़рдХ рдХी рд╕рдорд╕्‍рдпा рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ै рдЙрдирдХी рд╕рдорд╕्‍рдпाрдУं рдХो            
      рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд░рдЦा рдЬाрдРрдЧा।
  5. рд╕рднी рд╕рд░‍рдХाрд░ी рд╕ंрд╕्‍рдеाрдиों рдоें рд░िрдХ्‍рдд рдкрджों рдХो рднрд░рдиे рдХी рдоांрдЧ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╕ाрдордиे рд░рдЦी рдЬाрдРрдЧी ।
                     рдЕрди्‍рдд рдоें рд╕рднी  рдмुрдЬुрд░्рдЧो, рдиौрдЬрд╡ाрдиों, рдоाрддाрдУं рдмрд╣рдиेां рдФрд░ рднाрдИрдпों рд╕े рдЕрдиुрд░ोрдз рдХрд░рддी рд╣ूं рдХि рдоैं рдЗрд╕ рдЪुрдиाрд╡ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕े рджрд▓рдЧрдд рд░ाрдЬрдиीрддि рд╕े рдКрдкрд░ рдЙрдардХрд░ рд╕рднी рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрддों рдХे рд╕рдоाрди рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЪुрдиाрд╡ рд▓рдб़ рд░рд╣ी рд╣ूं рдФрд░ рдЖрдк рд╕рднी рдХो рд╡िрд╢्‍рд╡ाрд╕ рджिрд▓ाрддी рд╣‍ूं рдХि рдЖрдкрдХी рд╣рд░ рд╕рдорд╕्‍рдпाрдпों рдХो рд╕рднी рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд░рдЦूंрдЧी рдФрд░ рдЙрди рд╕рднी рдоांрдЧो рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХ рдк्рд░рдпрдд्‍рди рдХрд░ूंрдЧी । рдоेрд░ा рдЪुрдиाрд╡ рдЪिрди्‍рд╣ рдЧैрд╕ рд╕िрд▓ैрдг्‍рдбрд░ рд╣ै рдХृрдкрдпा рдЧैрд╕ рд╕िрд▓ैрдг्‍рдбрд░ рдкрд░ рдоोрд╣рд░ рд▓рдЧा рдХрд░ рдоुрдЭे рдЕрдкрдиा рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рдк्рд░рджाрди рдХрд░ें। 
рдиिрд╡ेрджрдХ
рдХृрд╖्‍рдгा рдХौрд╢рд▓ 
рдк्рд░рдд्‍рдпाрд╢ी рдЬिрд▓ा рдкрд░िрд╖рдж 



рдмुрдзрд╡ाрд░, рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1

Himachal Dastak News Kumarsain


рдоंрдЧрд▓рд╡ाрд░, рдоाрд░्рдЪ 31

Himachal Dastak News Kumarsain




рд╢рдиिрд╡ाрд░, рдоाрд░्рдЪ 7

Himachal Dastak News Kumarsain


рд╢ुрдХ्рд░рд╡ाрд░, рдоाрд░्рдЪ 6


рдЧुрд░ुрд╡ाрд░, рдоाрд░्рдЪ 5

Himachal Dastak News Kumarsain


рдмुрдзрд╡ाрд░, рдоाрд░्рдЪ 4

Himachal Dastak News Kumarsain



рдоंрдЧрд▓рд╡ाрд░, рдоाрд░्рдЪ 3

Kumarsain News 03 March 2015